Definitie
Wat grensoverschrijdend gedrag is, is heel persoonlijk. De ene persoon kan een bepaalde handeling of gedrag als grensoverschrijdend of ongewenst ervaren terwijl dit voor de andere niet zo is. Het oordeel of bepaalde gedragingen (verbaal of lichamelijk) toelaatbaar zijn of niet, is subjectief en persoonlijk. Soms is het ook cultureel of maatschappelijk bepaald. Daarnaast is bepaald gedrag strafbaar gesteld in wet- en regelgeving, zoals de strafwet en de antidiscriminatiewetten.
Geweld
Wanneer een persoon een andere persoon psychisch of fysiek lastigvalt, aanvalt, bedreigt of stalkt, spreken we van 'geweld'. Het kan gaan over verbale agressie (vloeken, schelden), bedreigingen of fysiek geweld. Dit gedrag stelt zich op een bepaald ogenblik en heeft geen herhaald karakter, want in dat geval spreken we eerder van pesterijen.
Pesten
Wanneer gedrag als doel of gevolg heeft iemands persoonlijkheid, waardigheid of integriteit aan te tasten, spreken we van pesten. Het kan ook om online gedrag gaan, dan spreken we van cyberpesten. Ook het bewust creëren van een vijandige omgeving valt onder pesten. Pestgedrag wordt gesteld in woorden of daden, en kan tijdelijk zijn of structureel. Het gaat om gedrag dat zich herhaalt. Voorbeelden van pesten zijn systematisch roddelen, iemand sociaal isoleren of herhaald beledigende inhoud verspreiden via het internet.
Discriminatie
Wie discrimineert, behandelt een persoon op een nadelige en ongelijke manier op basis van specifieke persoonlijke kenmerken zoals genderidentiteit, huidskleur en leeftijd. Het gaat zowel om directe als indirecte discriminatie, maar ook over het aanzetten tot discriminatie, intimidatie, haatboodschappen en haatmisdrijven.
Racisme
Racisme is een houding van systematische vijandigheid of minachting voor bepaalde personen of groepen van personen op basis van hun nationaliteit, huidskleur, afkomst, nationale of etnische afkomst. (Bron: UNIA)
Seksisme
Seksisme is een geheel van overtuigingen over de geslachten en over de relatie tussen de geslachten. In die overtuiging bestaat er een objectieve hiërarchische verhouding tussen beide geslachten en die verhouding wordt ook wenselijk geacht. Een handeling die is gebaseerd op een ongerechtvaardigd onderscheid tussen de geslachten en die nadelige gevolgen heeft voor één of meerdere leden van één van beide geslachten. (Bron: IVGM)
Seksueel grensoverschrijdend gedrag
Elke vorm van ongewenst verbaal, non-verbaal of lichamelijk gedrag met een seksuele connotatie dat als doel of gevolg heeft iemands waardigheid aan te tasten of een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving te creëren. Het kan gaan om ongewenste aanrakingen, (on)dubbelzinnige opmerkingen, seksuele intimidatie, ongewenste berichten, gluren, aanranding, verkrachting, het tonen of maken van beelden...
Machtsmisbruik
Machtsmisbruik houdt in dat een bepaalde machtspositie, invloed of autoriteit oneigenlijk wordt gebruikt tegenover een andere persoon. Dit kan zich uiten in grensoverschrijdend gedrag zoals pesterijen, (seksuele) intimidatie, verbaal geweld… Personen die zich in de afhankelijke positie bevinden, zijn dan ook kwetsbaar om slachtoffer te worden van grensoverschrijdend gedrag. Bovendien wordt grenzen stellen of grensoverschrijdend gedrag aankaarten moeilijker omdat dit hen blootstelt aan mogelijke nadelige gevolgen, bijvoorbeeld voor het verdere verloop van hun (studie)carrière, evaluatie, promotie, (inter)persoonlijke relaties…
Grensoverschrijdend gedrag op het werk
De welzijnswet heeft specifieke aandacht voor het voorkomen van en omgaan met pesten, ongewenst seksueel gedrag en geweld op het werk. De specifieke definities vind je op deze pagina van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg.
Vlaams Meldpunt Grensoverschrijdend Gedrag
Heb je grensoverschrijdend gedrag meegemaakt in een sportclub, universiteit, theatergezelschap of in een andere Vlaamse sector of organisatie? Of ken je iemand die dit heeft meegemaakt? Zoek je advies of begeleiding bij stappen die je kan ondernemen? Neem contact op met het Vlaams Meldpunt Grensoverschrijdend Gedrag, ze bekijken samen met jou hoe ze je kunnen helpen.