Op 20 november kleurde Brussel opnieuw oranje, blanje, blue. Niet alleen als knipoog naar onze geschiedenis, maar vooral als waarschuwing voor vandaag. St V stond dit jaar helemaal in het teken van één duidelijke oproep van de studenten: “Silence complice, fascisme en marche – Kijk niet weg, heb een zeg!” Een boodschap die van bij zonsopgang te horen was, gedragen door traditie, reflectie en een flinke dosis Brusselse koppigheid.
Rectoren Jan Danckaert (VUB) en Annemie Schaus (ULB) tijdens de bloemenhulde aan de standbeelden van Théodore Verhaegen en Francisco Ferrer
Een scherpe wake-up call
De dag begon vroeg in de Marmeren Zaal van de ULB. Tussen koffie, sjaals en slaperige blikken verzamelden studenten, medewerkers en alumni voor de eerste plechtigheden. De bloemenhuldes bij de standbeelden van Théodore Verhaegen en Francisco Ferrer zetten meteen de toon: vrij onderzoek en vrijdenken zijn geen erfstukken in een vitrine — ze leven enkel als we ze blijven verdedigen.
Tijdens het ontbijt in de Marmeren Zaal hing de leuze van dit jaar al in de lucht: “Silence complice, fascisme en marche – Kijk niet weg, heb een zeg!” Rector Jan Danckaert haalde die meteen naar voren in een scherpe wake-up call. Hij wees op de wereldwijde opmars van autoritarisme en het gevaar van leugens die zich als waarheid voordoen:
“We zien overal dat autoritarisme in opmars is, zowel in Europa als aan de andere kant van de Atlantische Oceaan. En wat elk autoritarisme kenmerkt, is een diep misprijzen voor objectieve feiten, voor de waarheid. Daar mogen we nooit in meegaan, nooit aan toegeven”
Daarna kwam hij recht uit de hoek over de besparingen:
“De golf van besparingen die we in het hele land zien getuigt van een gebrek aan visie. Zonder wetenschappelijke kennis, zonder vrij onderzoek en zonder kritische denkers, ondermijnen we de toekomst van onze samenleving, van ons land en van Brussel. Of om het kort en krachtig te zeggen: we verzetten ons tegen de besparingen”
De Stap: een stille ode aan elke eerste stap
Op de VUB-campus vond de volgende hulde plaats bij De Stap, het iconische werk van Jean Bilquin. Karsten De Clerck, voorzitter van de Raad van Bestuur van de VUB, gaf er een korte maar treffende duiding.
Hij legde uit dat je dit beeld als eerste tegenkomt wanneer je de universiteit binnenwandelt, en dat is geen toeval. Het staat symbool voor de nieuwe student die een eerste stap in het onbekende zet — nieuwsgierig, maar nog zonder alle antwoorden. Net daarom is de figuur geblinddoekt: de start van een academische reis vraagt vertrouwen, moed en de bereidheid om te blijven zoeken.
Een mooi moment van herkenning, ook bij de studentenvertegenwoordigers die meegingen. Waar St V voor velen vroeger vooral een feestdag was, groeit nu het besef dat de traditie een stevige betekenislaag draagt. Dat voelden ook studentenpraesides Lies en Fenna: “Vroeger was het vooral zuipen en feesten. Nu staan we hier standbeelden en graven te bezoeken. Het is anders, maar wel mooi om die andere kant mee te maken. En ja… we kijken er ook naar uit om straks naar de Zavel te gaan, waar onze vrienden al klaarstaan met een pintje.”
Bij De Stap komen studenten, personeel en alumni samen voor de bloemenhulde en de toespraak van Karsten De Clerck
Studenten leggen bloemen neer ter nagedachtenis aan de gefusilleerden, een ode aan de verzetsstrijders die hier werden geëxecuteerd
Herdenken als protest én spiegel
Vervolgens trokken de volle bussen richting de Brusselse begraafplaats, waar huldes plaatsvonden aan de graven van Verhaegen, Kufferath en Nobelprijswinnaar Henri La Fontaine. Later volgde de Nationale Schietbaan in Schaarbeek, een plek die elk jaar weer stiller maakt.
Alumnus en VUB-medewerker Koen benadrukte dat deze stille momenten meer zijn dan ritueel:
“Fascisme is niet iets dat zomaar opduikt, het sluipt binnen. Vandaag weten we beter, dus moeten we er actief tegenin gaan.”
Voor voorzitter Bob van Studiekring Vrij Onderzoek is St V evenveel verleden als toekomst:
“Het is niet alleen een dag van protest, het is ook een moment om te herdenken. Om stil te staan bij mensen die vóór ons hun stem gebruikten en daar soms de zwaarste prijs voor betaalden. We spiegelen ons aan hen om te zien hoe we vandaag in de samenleving willen staan.”
Daarop bouwde Maarten, voorzitter van BSG — de overkoepelende studentenvereniging van de VUB — verder: “St V is voor mij in de eerste plaats protest, en daarna een waarborging van onze vrijzinnigheid. We komen samen om onze principes te verdedigen. Er worden vaak hogerop beslissingen genomen die een enorme impact hebben op studenten. Wij zijn hier om duidelijk te maken dat we een mening hebben, en dat we onze stem laten horen.”
Maarten, voorzitter van BSG (links), en Bob, voorzitter van Studiekring Vrij Onderzoek (rechts)
Brussel maakt plaats voor de studenten
In de namiddag trok de stoet naar het Brusselse Stadhuis voor de gezamenlijke zitting van VUB en ULB, gevolgd door het traditionele Glas van de Vriendschap. Daarna stroomde de menigte richting de Grote Zavel, waar het protest ritme kreeg, de leuzes luider werden en het plein begon te bruisen.
Niet iedereen kent de volledige geschiedenis van St V, maar dat maakt de dag niet minder betekenisvol. Een student zei eerlijk: “Ik weet niets van de traditie, maar ik weet dat we gaan dansen en dat dit ons samenbrengt.” En een ander vulde aan: “Met alles wat er gebeurt in de wereld, is het belangrijk om als student niet stil te vallen. Maar we mogen ook genieten.”
St V 2025 voelde urgenter dan andere edities. Niet omdat de tradities veranderden, maar omdat de wereld dat deed. Doorheen de dag klonk één gedachte steeds opnieuw: wie zwijgt, stemt toe.
Op de trappen van de Beurs eindigde de dag zoals altijd: met een schor maar vastberaden koor voor Geen Taal en Le Semeur. Duizenden stemmen, twee vrije universiteiten, één boodschap die weigert te verdwijnen.
Op de Zavel eindigen studenten de dag met een groot feest, mét rector Jan Danckaert op het podium
