Op de bres voor Vrij Onderzoek
Volgens Pierre-Théodore Verhaegen was een vrije universiteit noodzakelijk om een 'puur en moreel verantwoord onderwijs' te vrijwaren. Maar wat verstond hij onder die tegenwoordig enigszins lichtjes gedateerde definiëring? Eenvoudig: niet meer – en niet minder! – dan onderwijs met het Vrij Onderzoek tot grondslag. Zo vind je het namelijk terug in het eerste artikel van de statuten van de ULB. Nu, misschien vond medestichter en eerste secretaris van de ULB Auguste Baron die bewoordingen van Verhaegen indertijd ook wat vaag en gezwollen. En dus formuleerde hij het tijdens de openingsplechtigheid van de universiteit in 1834 zo: "Wij zweren om onze studenten te inspireren tot liefde voor de medemens, wat voortaan het doel van ons onderwijs zal zijn, zonder daarbij onderscheid te maken in achtergrond, mening en naties; wij zweren om hun gedachten, hun arbeid en hun talenten te wijden aan het geluk en de verbetering van de medemens en de mensheid."
St V, het feest van Verhaegen
Als er iets is waar honderden studenten van de VUB en de ULB naar uitkijken, dan is het wel St V. Op dat feest, dat elk jaar op 20 november plaatsvindt, herdenken we de stichting van de ULB op 20 november 1834. Een bonte groep studenten, alumni, onderzoekers en professoren van beide vrije universiteiten verzamelen op de Brusselse Zavel en trekken naar de Beurs.
Voor het grote publiek is die ludieke stoet, waarmee ook altijd een politiek of maatschappelijk thema in de kijker wordt geplaatst, het meest in het oog springende gedeelte van St V. Maar de feestelijkheden beginnen al in de voormiddag, met een plechtig gedeelte waarin het bestuur en de overkoepelende studentenverenigingen van de VUB en de ULB met bloemenhuldes en toespraken niet alleen aan Théodore Verhaegen eer betonen, maar ook aan andere humanistische sleutelfiguren, zoals Brusselse universitaire verzetsstrijders en studenten die sneuvelden tijdens de wereldoorlogen.
Een echt studentenfeest
St V is al decennia het moment bij uitstek voor de verbroedering van Brusselse universitaire en andere gemeenschappen en generaties in de hoofdstad. Maar het feest is toch in de eerste plaats van de studenten. De reden is eenvoudig: zonder hen zou het feest er nooit zijn gekomen. In 1888 verzamelden zich voor het eerst een tweehonderdtal studenten aan het standbeeld van Pierre-Théodore dat zich op de campus van de ULB bevindt. Daarna trokken ze in stoet naar het kerkhof van Evere om er een krans bij zijn graf neer te leggen. Met hun actie protesteerden ze voor meer openheid binnen het ULB-bestuur, en brachten ze een eerbetoon aan een ware verdediger van de vrije gedachte en adogmatisch onderwijs. Meer dan 130 jaar later blijft de traditie overeind.
