Sihem Bensedrine (1955) is een voormalige Tunesische journaliste en mensenrechtenactiviste. Ze is een prominente voorvechtster van de vrijheid van meningsuiting en vrouwenrechten in Tunesië. Bensedrine zat gevangen onder het Ben Ali-regime. Ze keerde in 2011 terug naar Tunesië na enkele jaren in ballingschap te hebben geleefd en werd er voorzitter van de Commissie voor Waarheid en Waardigheid. Totdat ze opnieuw gearresteerd werd bij een staatsgreep in 2021. In 2025 kwam ze vrij, maar er lopen nog steeds aanklachten tegen haar van het regime.
Eredoctoraat Difference Day for Freedom of Expression 2018
Bensedrine begon haar carrière als journalist in de jaren ‘80 en werkte voor verschillende Tunesische kranten en tijdschriften. In de jaren ‘90 was ze medeoprichter van de Nationale Raad voor de Vrijheden, een non-gouvernementele organisatie die streed tegen censuur en repressie in Tunesië. In 2001 werd Bensedrine gearresteerd en gevangengezet vanwege haar activisme, maar later vrijgelaten onder internationale druk. Ze zette haar werk voort en speelde een sleutelrol in de Tunesische Revolutie van 2011, die leidde tot de omverwerping van president Zine El Abidine Ben Ali.
Na de revolutie werd Bensedrine door de interim-regering benoemd tot hoofd van de nieuw opgerichte Commissie voor Waarheid en Waardigheid, die onderzoek deed naar mensenrechtenschendingen begaan tijdens het regime van Ben Ali. Ze was ook lid van de Tunesische Grondwetgevende Vergadering, waar ze meewerkte aan het opstellen van de nieuwe grondwet. Bensedrine ontving talloze prijzen voor haar activisme en journalistiek, waaronder de UNESCO/Guillermo Cano Wereldprijs voor Persvrijheid in 2011. Ze bleef een prominente stem voor mensenrechten en democratie in Tunesië. In 2018 ontving ze het eredoctoraat van VUB en ULB.
Bij die gelegenheid verklaarde ze dat wanneer je getuige bent van een tirannie, je een verantwoordelijkheid draagt. Zich inzetten voor mensenrechten was voor haar een manier om haar waardigheid terug te vinden. De revolutie in 2011 was volgens haar een geschenk voor alle Tunesiërs en de mensenrechtenverdedigers omdat ze nu de mogelijkheid hadden om de staat en de instituties opnieuw op te bouwen. Met de Commissie voor Waarheid en Waardigheid hoopte ze dat misbruiken tegen de bevolking gestopt zouden worden. Die commissie liet meer dan 50.000 mensen getuigen over corruptie, martelingen, verkrachtingen en andere misdaden. Op dat moment was ze blij dat al die mensen hun verhaal kwijt konden en vooral dat ze bereid waren tot vergeving. Ze kozen niet voor wraak om gerechtigheid te krijgen. Dat was niet gemakkelijk, want sommige mensen wilden ook straffeloosheid voor de gepleegde misdaden. “Maar op straffeloosheid kan je geen democratie bouwen”, verklaarde ze. “Je kan die niet bouwen zonder gerechtigheid.”
Maar toen president Kaies Saied in 2021 de macht greep in Tunesië, veranderde het politieke klimaat. Bensedrine uitte veel kritiek op de ondermijning van de rechtsstaat door de autoriteiten. Naar aanleiding van een klacht over de vermeende vervalsing van het hoofdstuk over corruptie in de banksector in een verslag van de Commissie voor Waarheid en Waardigheid, startten de autoriteiten in februari 2023 een onderzoek naar Bensedrine. Ze beschuldigen haar van ‘fraude, valsheid in geschrifte en misbruik van ambtelijke capaciteit’. Op 1 augustus 2024 werd Bensedrine in voorlopige hechtenis geplaatst. Haar vervolging leek een vergelding te zijn voor haar werk om schendingen van mensenrechten aan het licht te brengen. Op 14 januari 2025, de 14e verjaardag van de Tunesische revolutie, kondigde Bensedrine aan dat ze voor onbepaalde tijd in hongerstaking ging uit protest tegen haar willekeurige opsluiting. Op 26 januari werd ze opgenomen in het ziekenhuis vanwege gezondheidscomplicaties. Twee dagen na haar ziekenhuisopname vernamen Bensedrine’s advocaten dat een onderzoeksrechter in Tunis haar voorlopige hechtenis met nog eens 4 maanden had verlengd. Maar op 19 februari keurde het Hof van Beroep in Tunis een verzoek voor haar voorlopige vrijlating goed en legde haar een reisverbod op. Er lopen ondertussen andere aanklachten tegen Sihem, maar de rechter heeft nog geen datum vastgelegd voor de eerste zitting. Amnesty International houdt de vinger aan de pols.
Bronnen: VUB Today, VUB YouTube-kanaal en Amnesty International
