Daphne Caruana Galizia

Daphne Caruana Galizia was een Maltese onderzoeksjournaliste die bekendstond om haar onverschrokken verslaggeving over corruptie en georganiseerde misdaad in Malta. Ze begon haar carrière als journaliste in de jaren ‘80 en werkte voor verschillende lokale kranten voordat ze in de jaren 2000 freelance journaliste en blogger werd. 

Daphne kreeg internationale aandacht met haar verslaggeving over de Panama Papers, die onthulden hoe rijke particulieren en ambtenaren belastingparadijzen in het buitenland gebruikten om hun rijkdom te verbergen. Ze berichtte ook over verschillende spraakmakende gevallen van corruptie in Malta, waaronder de verkoop van Maltese paspoorten aan rijke buitenlanders en vermeende banden tussen Maltese politici en de georganiseerde misdaad. Haar berichtgeving was vaak kritisch over de Maltese regering en haar leiders, wat haar de nodige intimidatie en pesterijen opleverde. In oktober 2017 kwam ze om het leven bij een autobomaanslag vlakbij haar huis. Haar dood leidde tot wijdverbreide verontwaardiging en roep om gerechtigheid. Daphne Caruana Galizia's nalatenschap als moedige en toegewijde onderzoeksjournaliste heeft velen in Malta en de rest van de wereld geïnspireerd om te blijven strijden voor persvrijheid en verantwoording. 

"Overal waar je kijkt, zie je tegenwoordig boeven", schreef Daphne in haar laatste bericht op haar blog Running Commentary op 16 oktober 2017 om 14.35 uur. "De situatie is uitzichtloos." Die zin werd haar laatste testament: een paar minuten later explodeerde de Peugeot 108 waarmee ze haar huis verliet. Daphne werd vermoord na dertig jaar journalistiek werk dat de duistere onderwereld van Malta blootlegde, van politieke corruptie en drugshandel tot witwassen, de invloed van Azerbeidzjan op de Maltese politiek en de verkoop van Maltese paspoorten, die goed zijn voor 2,5 procent van de economie van het land. 

"Wanneer een journalist wordt vermoord, lijdt de hele samenleving eronder", schreef Margaret Atwood op de eerste verjaardag van Daphne’s moord. "We verliezen ons recht om te weten, te spreken en te leren." UNESCO plaatste paginagrote advertenties om journalisten aan te moedigen altijd de waarheid te blijven vertellen. De titel luidde: "De moord op een journalist is altijd slecht nieuws. Zelfs voor degenen die erachter zitten." 

Gedurende haar schrijfjaren werd Daphne bedreigd en was ze het doelwit van verschillende vormen van intimidatie vanwege haar journalistieke werk. Haar huis werd twee keer in brand gestoken en drie van haar familiehonden werden gedood. Eén werd de keel doorgesneden en voor de deur achtergelaten, een ander werd vergiftigd en weer een ander werd neergeschoten. Lasterlijke rechtszaken wegens smaad en bevriezing van tegoeden, bijna uitsluitend aangespannen door regerings- en oppositieleden in het parlement, werden gebruikt als intimidatiemiddel. Toch zette Daphne door en wijdde ze haar leven aan haar werk. 

Daphne heeft nooit een prijs aangevraagd, zichzelf nooit genomineerd of iemand gevraagd haar te nomineren. Postuum kreeg ze vele prijzen en onderscheidingen. Tijdens de uitreiking van de Honorary Title op Difference Day 2018 zei Daphne’s zoon Andrew dat een leven geleefd voor anderen, duizend levens waard is. “Een leven dat geofferd wordt in de zoektocht naar de waarheid is het grootste geschenk dat iemand de wereld kan geven. Laten we dit geschenk dat mijn moeder ons gaf, accepteren.” 

Op de derde verjaardag van haar dood lanceerde het Europees Parlement de Daphne Caruana Galizia-prijs voor journalistiek. Heidi Hautala, vicevoorzitter van het Parlement, zei dat de prijs de essentiële rol zal erkennen die journalisten spelen bij het behoud van onze democratieën en burgers zal herinneren aan het belang van een vrije pers. De perszaal in het Europees Parlement in Straatsburg is aan Daphne gewijd. 

Op 5 juni 2025 werden de twee leveranciers van de bom schuldig bevonden. Drie huurmoordenaars zijn al eerder veroordeeld. De tussenpersoon werd staatsgetuige in 2019 en een derde verdachte wacht op zijn proces. Er zijn geen politici veroordeeld of aangeklaagd. Maar het onderzoek loopt verder. Corinne Vella, de zus van Daphne volgt het proces op de voet. Of Daphne’s dood veel veranderd heeft in Malta durft ze niet te stellen. Zo is de corruptie in Malta niet afgenomen. Volgens haar doet de overheid niets met de aanbeveling van het openbaar onderzoek over journalistiek, de rechtsstaat, corruptie en georganiseerde misdaad. “Het is heel triest om te zeggen, maar wat Daphne's dood wel heeft bereikt, is dat door de verontwaardiging op haar moord Malta geen maffiastaat is geworden.” Een andere verbetering noemt ze de vervolging van voormalig premier Joseph Muscat en andere ministers rond corruptie in een ziekenhuisproject. Tegenover de vrijheid van meningsuiting heeft Malta een vreemde houding, omdat mensen de term voortdurend misbruiken, vindt Corinne. “Er zijn mensen die graag zeggen dat je bepaalde dingen niet mag zeggen. Ze gebruiken tactieken om dat te rechtvaardigen onder het mom van vrijheid van meningsuiting.” Ze ziet geen grote pogingen om deze cultuur te veranderen. Er is wel een voorstel om persvrijheid in de grondwet te erkennen als een pijler van de democratie.  

De Daphne Caruana Galizia Foundation kreeg wereldwijd al veel erkenning. Vooral de eretitel op Difference Day in 2018, vond Corinne heel belangrijk. Destijds besefte Malta nog niet hoe groot het probleem was waarmee het land te maken hadden. Dat soort erkenning hield de internationale aandacht gericht op het land. 

“Daphne was iemand die nooit opgaf, ze was erg vastberaden. Had ze maar kunnen zien dat ze zoveel heeft bereikt.” 

Bronnen: VUB Today, Daphne Caruana Galizia Foundation, Acceptance speech zoon van Daphne, Andrew Caruana Galizia, VUB interview met Daphne’s zus Corinne Vella.