Marcela Turati (1976) is een Mexicaanse freelance journalist. Sinds het begin van de Mexicaanse oorlog tegen drugshandel bericht ze over mensenrechtenschendingen en meer specifiek over de verdwijningen in Mexico, een fenomeen dat heeft geleid tot tienduizenden vermisten in het hele land. Mexico is een van de gevaarlijkste landen ter wereld om journalist te zijn. Sinds 2000 werden er in meer dan 150 journalisten gedood, zo blijkt uit cijfers van Reporters Without Borders.
Laureaat Difference Day Honorary Title for Freedom of Expression 2019
Turati werkt al meer dan 20 jaar als journalist en bericht over onderwerpen zoals drugshandel, vrouwenmoord en de verdwijning van studenten. Ze was correspondent voor verschillende Mexicaanse en internationale media, waaronder Proceso, The New York Times en The Guardian. In 2011 was ze medeoprichter van het onafhankelijke mediakanaal Periodistas de a pie (Journalisten te voet) om burgerjournalistiek in Mexico te ondersteunen. Turati heeft talloze prijzen ontvangen voor haar journalistiek en activisme, waaronder de Maria Moors Cabot Prize 2013 van Columbia University voor haar berichtgeving over mensenrechten en sociale rechtvaardigheid in Latijns-Amerika. Ze kreeg ook erkenning voor haar werk ten behoeve van de families van vermiste personen en voor haar pleidooi voor de bescherming van journalisten in Mexico. Op 3 mei 2019 ontving ze tijdens Difference Day de eretitel voor vrijheid van meningsuiting van de VUB en ULB.
In 2016 startten de Mexicaanse autoriteiten een geheim onderzoek tegen Ana Lorena Pérez, Marcela Turati en Mercedes Doretti, mensenrechtenverdedigers die werkten met families van vermiste migranten in San Fernando, Tamaulipas. Ze werden het doelwit van de Mexicaanse onderzoekseenheid voor georganiseerde misdaad. In plaats van massale verdwijningen te onderzoeken, misbruikten ambtenaren middelen om deze vrouwen te monitoren en te criminaliseren. Ze werden beschuldigd van ernstige misdrijven zoals georganiseerde misdaad en ontvoering, zonder enig bewijs. Het recht op privacy, vrije meningsuiting, non-discriminatie en een eerlijk proces werd geschonden. In januari 2025 seponeerde de procureur-generaal van Mexico officieel alle procedures tegen hen, mede onder druk van activisten die deze onrechtvaardigheden aan het licht brachten.
Turati beschouwt de Honorary Title als een belangrijke ondersteuning maar niet als een prijs voor zichzelf, wel voor alle Mexicaanse journalisten die nog steeds gerechtigheid eisen voor andere collega's die zijn omgekomen. Turati werkt voornamelijk met slachtoffers van geweld, maar ze schrijft ook artikelen voor buitenlandse media, bijvoorbeeld over Mexicaanse journalisten in ballingschap. Ze schreef over de noodzaak van emotionele en psychologische zorg voor journalisten. Zoals bij de berichtgeving over de zoektocht naar massagraven, het feit dat ze elke week naar families ging van verdwenen familieleden en zag hoe ze de lichamen, skeletten en lichaamsdelen vonden. Er zijn ongeveer twintig families in Mexico die graven opgraven. “Je loopt met ze mee, de ontvoerders zijn er om je in de gaten te houden. Soms is het afschuwelijk wat je ziet... Ik heb geleerd over genetische tests, forensisch onderzoek, verkoolde lichamen, meerdere fragmenten van lichamen, opgeloste lichamen.” Voor Turati maken onafhankelijke journalisten deel uit van een ‘waarheidscommissie in realtime’. “Als je ouders ontmoet die verdrietig en gebroken zijn en delen wat ze doormaken, hoort het bij je werk om met hen samen te werken, te documenteren, te onderzoeken en sommige zaken voor de rechter te brengen.”
Soms ontvangt Turati bedreigingen. Zo kreeg een van haar familieleden een telefoontje dat ze haar zouden ontvoeren. Ze deed op dat moment onderzoek naar de moord op journalist Gregorio Jiménez. Hij werd voor de ogen van zijn familie ontvoerd. Na de bedreiging verliet ze het land voor enkele weken. “Omdat niemand berecht wordt, worden anderen uitgenodigd journalisten het zwijgen op te leggen. Het is dan ook heel goedkoop om een journalist te vermoorden.”
Turati blijft ervoor ijveren dat de regering verantwoording aflegt en dat straffeloosheid bestreden wordt. Zij en haar medestanders hebben veel gedaan: protesten, symbolische gebaren, samenwerking met de VN, de Inter-Amerikaanse Commissie voor de Rechten van de Mens en internationale ngo's, maar het lijkt erop dat er niets gebeurt. De internationale gemeenschap zou druk moeten uitoefenen op de Mexicaanse regering door mensenrechtenverplichtingen op te leggen. Het probleem is volgens Turati dat Mexico geregeerd wordt door politici die de pers openlijk bekritiseren op de nationale televisie door te zeggen dat de pers de vijand is. Mensen zijn het normaal gaan vinden om zo over de media te praten. De pers wordt op sociale media aangevallen en foto's en e-mailadressen van journalisten die vervelende vragen hebben gesteld, worden gepubliceerd. Vooral vrouwelijke journalisten worden aangevallen, ook op hun uiterlijk.
Bronnen: Amnesty International, Internationale Federatie van Journalisten, VUB Today.
